Sandrone: Mudnès èd Mòdna e Mudnès ariós, zitadèin in difficoltê economica e zitadèin cun i sold in dal tamaràz, anzian con l’ansia dla vciàia e zóven con l’ansia da prestazione, filòsof e intelletuê, inculturati e ignorant ch’a sperê in dl’inteligèinza artificiale, Zemiàn resilienti e Zemiàn tànder èd picaia , geint d’ogni paés ch’a passê déd ché per andèr in Europa o ch’a-î catê lavor e famìa sàtta la Ghirlandèina, Sandròun , la Pulonia e Sgurghèghel i v salùten tótt quant in màssa. Dòunca Zemiàn , cum’andàmia? A m fa piasér éd vàder ch’a gh sìdi in tant e, a spér tótt in bòuna salùt. Guardàndev da chè a s dirév che Mòdna l’è ‘na zitê pina éd geint, invece a sàmbra che i residèint i càlen perché i disen che in provincia a se stà méi che in zitê. Adiritura a va via da Mòdna anch i extracomunitari…
Sgorghiguelo: Sé perché, con l’aumèint dal nómer di monopattini, a gh’è sèimper meno ciclo da rubèr.
Sandrone: Mè a n vrev ménga che i mudnés, a forza éd sèinter dir dal séndech che Modena é una “città in movimento “ i l’éssen tòlt in parola. Che pchê! Perchè finalmeint i nòster ministradór i han dê al via al P.U.G. il nuovo Piano urbanistico generale che, per dirla in italian, “mira ad accrescere la qualità urbana dell’ambiente e del territorio “ con cal motto ch a piès tant al nòster prémm zitadèin “Modena 2050, il futuro è adesso”. Zemiàn, Mòdna la dvintarà ‘na zitê vérda, globèl, resiliente, interconnessa e, anch se per adèss al vérd al gh’è sol in dal portafói, prest i lavor i cambiaran: a gh vól sol un po’ éd pazinzia.
Pulonia: Un po’ ed pazinzia? Mo chissà ch’i gh-srà in dal 2050. Me e te no éd sicur: Muzarèli al srà a Montecitorio per quindi i lavor i vólen fàtt dimandi piò in prèssia. Al motto al fàgh mè “Futuro o non futuro adesa a sam chè, in dal 2050 a gh pinsarà chi ghê!
Sandrone: Mo Pulonia, i lavor i n’és fan menga in un détt e fàtt, bisàgna essere lungimiranti e fèr un pàss adrê a cl’éter per al bèin dla comunitê.
Pulonia: Perché tè al ciàmet un pàss avanti la nuova raccolta differenziata? A n s’è capî gninta fin dal prémm mumeint e adèsa, s a vlàm purtèr via al rósch seinza ciapèr la multa, bisàgna ch’andàmma a scola dal “ruscologo “ch’al te spiega la diferèinza tra la plastica, la chèrta, l’indiferenziata e i avanz dal magnèr, mo sé, qual ch i ciàmen l’umido…
Sgorghiguelo: Mama , s-ciàmel umido anch s a gh’è armès soquant macaròun a sótt?
Pulonia: A s capéss.…
Sandrone: Csa vót Pulonia i teimp i cambien. ‘Na vòlta a la matèina a guardèven al lunàri per savér al Sant dal dé, adèsa al guardám sol per savér che tip éd rósch aiam da màtter fóra da la porta.
Pulonia:Tint-in mèint, Sgurghéghel, che per la differenziata a gh vól la tessera smeraldo se no i cassunátt i n s- véren mènga.
Sgorghiguelo: A-i-ho capî! L’è come fèr un bancomat, sol che, invece ed gnir fóra di sold, a và dèinter al rósch. Qui ch’i n vólen ménga druvèr la tèsra I tósen i scurtòun, lassànd i sacàtt in gir làngh él strèd e chi s’è vést s’è vést.
Pulonia:A n’è gh sun ménga sol mè a ésser intrighèda, a seint ch’i s lamèntein tótt…tótt i bròuntlen ma qui éd l’HERA i disen ch’la và bèin acsè….Mo i v vést cuma i han chersù la TARI? Prémma a rivèva 2 bulàtti, adèsa in riva 3..
Sgorghiguelo: Mènga tótt i g’han la fortuna d’avèr la màsa de-drèe da cà come nuèter. Si féssen ‘na màsa per ogni condoméni i vanzaréven éd fèr la raccolta differenziata…
Pulonia: Mo èt sintî ,Sandroun, come l’è avanti nòster fiol, a n g’ha ménga bisàgn, vèh, dell’intelligenza artificiale.
Sandrone: Come no. A l n’ha abasta dla sô ignoranza naturale come cla volta, durant al Covid, che t’l’è mandê dal furnèr a tór al pan e dato ch a gh’éra un cartèl con scrétt “Si entra in due “, l’ha spetê un’ora fóra da la porta ch a rivéssa al secand! Adèsa tes mò per piasér ch a dév andèr avanti a descàrer éd la mê zitê. A v vói dir che Piaza Mazzini l’è gnuda abasta bèin anch se, come a-i-ho bèle détt, a darév ‘na bèla pudèda al pianti per vàder la Sinagoga da la via Emilia. Al diurno con l’ascensor l’è un’opera d’arte modérna dimandi aprezèda, mo a n n’ho ancàra capî che interèssi possa avér per al mástri ch a gh’è l’è sàtta, un ch’l’è adrê ch’al córr perché a s’la fa adòss. Per a n parlèr éd piaza Mateotti ch’la vól tòlta a man e sistemèda perché l’è atach al Dom e déd lè a pàssa tótt i turésta. I disen che i ministradór dal ceinter i la vólen fer dvintèr la piaza di ragazô e ch’ i gh mitràn degl’ètri giostri e delle aiuole didattiche. Me a degh che i ragàzô i gh’han tótt i dirétt d’avér al sô spazio giochi, mo brisa in cèinter. Sgnor dla Comuna ev siv descurdê che dedré da l’Acadèmia a gh’am ‘na bèla zona verde ch’l’a s ciàma “giardini pubblici” e che i genitór, da che mànd l’è mànd, i gh purtèven i ragazô a vàder i pàss ràss e i nàder in dal lagátt. A gh’éra i papagàl, a gh’éra infin un leoun , un trenèin, degli aióli tótti fiurìdi e i putèin i curìven degl’or sò e zà per él muntagnóli fóra dai pericol. Beh, s a v’al sî descurdê a v rinfrásch la memoria mé! L’è ora che quìlli ch a ciamê “FREQUENTAZIONI COMPLICATE” el s’tóghen déd lè se no i nòster giardèin pubblich i muriran dal tótt. Date a Cesare quel che è di Cesare e ai Mudnés qual ch’l’è di Mudnés. E in piaza Mateotti fègh ‘na bèla zona verde, un’oasi con del bancheini còmdi, brisa come quilli éd piaza Ràmma che, se un a l s’indurmèinta al ciàpa al trapéch, un post dove i zemiàn e i turésta i s pòssen arpunsèr dàpp ch i han girê per al ceinter a guardèr la nostra bèla zitê.
Sgorghiguelo: Comunque popà se i ragazô i vólen vàder degli “animali” basta purtèri al parco Ferrari: a gh‘è del famî éd pòundegh, del pantegani e delle nutrie ch’egliein un spetàcol.
Sandrone:A proposit éd parco Ferrari, a gh’avám la fortuna che Mòdna l’è pina éd vérd, ch’l’è ‘na gran bèla cosa ma bisàgna tgníregh adrê: cavèr i èlber sácch, tgnir pulî al prê, pudèr él pianti ch’él riven fin in tèra e tór via un po’ a la volta tótt chi sterpài datórna al lagátt in manéra che i nàder e chi èter uslein i pòssen continuèr a fer al néi .
Sgorghiguelo: Popà, se i ragazô i vólen vàder di èter uslèin, i pólen gnir in cèinter in da gh’è i pizòun scagazzòun ch’i èin tante chèr ai zemiàn.
Sandrone: Ecco , a vrév savér csa i tgnám da fèr i clàmb ,vést ch i fan sol di dann. Fra soquant an turnàmmia a pulir al Dom ?…. Mòdna l’è seimper bèla, ma mè a la vrév piò pulida. A n sò brisa s’l’è perché i la puléssen poch, s’a gh vól di èter zeztlèin per al rósch o che la gèint la sia sèimper meno educhèda ma, per strèda ,da un poch éd teimp, a gh’è de tótt. A n s-descurdáma po’ del céch ch’él s’infilèn dapertótt e e n fan brisa un gran bel vàder.
Sgorghiguelo: Popà la colpa l’è di fumadór, ‘na volta quand i éren in bulàtta i fumèven él nazioneli fin a brusères i dî, adèsa, per dères degli àrì, i li càzzen via a metê.
Sandrone: Ogni modo, sgnór Ministrador, catê ‘na soluzioun: mitî di porta-céch lang él strèdi o tulî di machinàri ch i li tiren sò….. Dòunca Zemiàn, s’a n me sbàli, a sam a un tir de s’ciòpp dagli eleziòun: a gh’è chi tira al terz mandê, chi vol ésser mandê in Europa e chi gnarà mandê a cà. Come al solit a Mòdna a gh srà la corsa per la scràna da séndech. Mè a starò a guardèr da la fnestra qual ch a succedrà e a giudicarò dai fàtt e brisa dal paroli ch i diràn in campagna elettorèl.
Sgorghiguelo: A proposit, perché s-ciamla CAMPAGNA elettorèl?
Sandrone: A n’al sò ménga éd precis, ma a crad ch a sia perchè dimandi candidê i vinen ded lè; tè, Sgurghéghel, t’andrév propria bèin. Vót fèr politica?
Sgorghiguelo: Mo, Popà, a n sò brisa, forse a-i-ho studiê trop poch…
Sandrone: Csa sèt fèr.?
Sgorghiguelo: Poch e gninta.
Sandrone: Alora t’é adàt !! Vot ch a fàmma ‘na lésta civica?
Pulonia: Smitìla bein, uèter dû, éd fèr di castê per aria e turnê coi pê per tèra…
Sandrone: Et gh’è ragioun Pulonia, mo vàdet, adèsa a dév descàrer éd zért argomèint difìcil da tratèr che anca mè, del volt, a n sò che capèl màttrem. A vói parlèr dla criminalitê organizzèda e dal bandi éd chi ragastàzz chi màzen e i fan dal mèl per un cellulèr o per soquant euro: éd solit chi ciàpa sàtta de piò i ein i anzian e i noster fiô perché , ‘sti vigliàch, l’é lè chi pàschen! Purtropp i én tótt lavor che in dla nostra zitê i én aumentê : i s’han méss soquanti vòlti infin per television e a n n’è brisa ‘na bèla propaganda per chi vól visitèr Mòdna o gnìregh a stèr. Sgnor Prefètt e sgnor séndech al sò ch’l’è ‘na bèla gàta da petnèr, mo i zemiàn i vréven turnèr a girèr per strèda éd gióren e anch éd sira senza paura d’éser rapinê, molestê, adiritura violentê, perquindi , anch se dimandi è stê fàtt, l’è ancàra poch, bisàgna fèr de piò! Mè e la mê famia a lavurám in campagna tótt al dè per dèrev al làtt, i ov, la fruta e la verdura, perché l’è al NOSTER lavor, fères viver tranquéll in dla nostra zitê l’è al VOSTER lavor!
Però a voi dir a tótt che anch nuèter Mudnés bisàgna ch a fàmma la nostra pèrt perché a n n’è brisa un bel quèl lézer in dal giornel che soquanti persouni “presenti al fattaccio” egli han fàtt finta d’a n vàder… bisagna ch a dàmma ‘na man a la polizia ciamànd subét al 112! Per quàst a voi dir brevi a cal tre studentàssi : l’Elisabetta, la Marlein e la sô amiga ch’egli han difés cla vcina ch’la stèva per ésser rapinèda per strèda. Adess a pèr che la criminalitê la sia éd moda: guardê sol al bullismo ch a gh’è in del scól !! L’è un brótt quèl da fèr desmàtter a la svelta: professór, muntê in càttedra e fèv rispettèr, ai studeint scalmanê dègh ‘na bèla castighèda e i genitór l’è méi ch i stàghen fóra da la porta !
E po’ agh srév anch al problema di migrant chi mànden in dla nostra zitê e ch’is disén ch’a n savàm piò in da màttri. Dimandi l’è povra geint ch’la vol aiutèda cuma fa bèle al comun, la provincia,la cróss ràssa, la protezioun civil, il volontariato e anch al Vàschev ; chi èter, i boun da gninta , i volen rispedî subèt a cà sô, di delinqueint a n’ám abasta di nòster!! Turnand a descarèr éd Mòdna bisàgna dir che di lavor a n’è stê fatt e a di éter i gh’èin adrê. Al pavimèint in Canelcèr per la zona pedonèl al va avanti e ,s’a n torna a cherpèr, a m sàmbra un bèl lavor. I han méss a nóv al vecc Palazz dal Sport , al cinema Estivo e catê al post per la festa dl’Unitê in da córr i cavài. A gh’armàgn però di problema gross: st’istê, in cèinter, la geint la s’éra tótta spavintèda perché éd nòtt i vdiven di fantesma girer per él stred. I s’ein pò acòrt che i éren i residèint éd via Gallucci, dla Pompósa e delle zone limotrofe e anch quî dal pèrt del Muran che, a causa éd la Movida, i s’éren alvê da lèt e in patàia i girèven per streda come zómbi perché in ghl a cavèven ménga a durmir.
Pulonia: Scolta , Sandroun, a n n’é ménga ora ch’et làss arpunsèr la lengua ch’a-i-ho da descàrer anca mè. Ragazóli, dir ch a sun avilida l’è poch. A g’ho infin paura d’andèr a fèr la spesa da per mè, per via éd la violeinza ch a gh’è in gir. Che brótt mand, per a n parlèr éd quáll ch a sucéd in cà ! ‘Na volta chi am, quand i s’imbraghèven, i n given éd tótt i culor e ogni tant i druvèven anch él man, ma la finiva lè e, dimandi nòtt , al lett al giustèva tótt. Adesa, purtròp, a l savî com’él vàn a finir zérti stori… Va bein che, soquant an fa in paradis, Eva l’ha magnè un pamm ch’a n n’éra brisa al chès, mo tórsla ancàra con nuètri dann e con tanta cativéria a m sambra tròpp! O éla perché chi am i s’n’èn accort che nuètri a gh’avàm ‘na mèrcia in piò?! Al Prefètt l’è ‘na dànna, al Questor l’è ‘na dànna, al Presidèint dal cunsélli l’è ‘na dànna…e a v dirò che mè a spér propria che al prossim séndech al sìa ‘na dànna e che prest a sàmma nuetri a cmandèr in dal mand… éd sicur a gh e srév meno guèri! all’Alessandra, la muiéra dal noster sendech, ch’la s’ha lassèe con ‘na preghiera rivolta a tótt: “Amarvi, l’Amore può tutto”. Alessandra a tê vlàm bein
Sandrone: Ecco, adèsa et mê fat gnir al magòun e a n gh’la chèv piò a descàrer. L’è óra ch’a tulàma al dû e ch’andáma vers cà mo a gh’ho ancára di quê da dir. Avrév savér da i nòster ministradór perchè i van avanti a strichèr él stredi, quand i vàden un bel vièl, ‘na tangenziela lèrga, ‘na strèda tranquéla a ghe scàta al raptus e in tàien via un pcoun e chi gh’armàt i én i automobilésta che, anch seinza al cartèl, i déven andèr ai 30 all’ora. Va bein che ai 30 a l’ora i gh van listáss per schivèr i bus ma quást l’è ‘n’èter discórs. ‘N’èter sasulèin a m’al vói cavèr: mo possibil ch’a s déva vàder a la mateina di ragaz chi han d’andèr a scóla ch’i n càten menga al post in curéra o in filobus o i én custràtt a munter só strichê come del sardèini? Roba da terzo mondo! Tótt i an, quand a tàca él scôl i dìsen chi han risolt al problema, mo al problema,e gross,al gh’è ancára e al vól risòlt dabòun ‘na volta per tótti !
Pulonia: Èt finî ch’l’è ora ch’andáma vérs cà ?!
Sgorghiguelo: E no ! Adèsa a tácca mè. Lasèm almeno salutèr i mê amigh. Sportivi gialloblu, ch’a sidi po’ dla Modena Volley o dal Modena football, dal rugby, dal nuoto o dla corsa a pê, che ‘na volta a ridî per la vittoria e ‘na volta a zighê per averli ciapèdi, dèm a meint: l‘important l’è ch’a tgnáma seimper èlt la bandéra gialloblu con la nostra Ghirlandèina. E ai Ferarésta a dégh: a n v’intulidi s’a n gh l a cavámm ancàra a éser i prémm, arivarà anch al nòster mumèint o almeno a speràm… a forza éd dai e dai …intant consolámes coi canarèin che st’an i s dan del sodisfaziòun..
Sandrone: Adèsa biságna propria ch’andáma: Mudnés a v salutám e scusê del ciàcher, mo sa vliv, a vói tante bèin a ‘sta zitê ch’a la vrév sèimper al prém post in tótt e a sun sicur che, s’a s dám da fèr, dimándi magagni a li giustarám. Un salut generèl a tótti egli autoritê in arriv e in partèinza e a Giancarlo, invece, ch’a l làsa al post da Séndegh, un grazie éd cór e ‘na strichèda éd man!
Pulonia: E mè a gh mand anch un bès!.
Sandrone: …E a uèter Zemiàn, come al solit, a v’augur tanta salut, ch’a gh’avìdi sèimper al voster bisàgn e tanta pès in famìa ma sovratótt, a m’arcmand, éd tgnìrev stréch a la piòpa , ch’l’è cla piòpa èlta e sàca, piantèda in dl’umbréghel éd Mòdna e ch’l’a s ciàma Ghirlandèina !!