Pubblichiamo, come ogni anno, il testo integrale dello sproloquio della famiglia Pavironica, tornata sul balcone del Municipio in piazza grande dopo un anno di assenza. Buon divertimento.
Sandrone: Mudnés éd Mòdna , Żemiàn nê e chersû sàtta la Ghirlandèina , la tàrra piò bela d’Italia e simbolo éd la nòstra zitê, Żemiàn del centro storico e dei quartieri periferici, oriundi éd via Carteria e zone limitrofe, Mudnés vaccinê cun al Pfizer,cun l’Astrazeneca,Moderna e cun al Johnson e Johnson , no vax , no tàs , no tav , no tótt , a-v salùt tótt quant in masa.
Żemiàn cum’andàmia ? Psàmia dir d’éser fóra dal tunnel ? Ma! Chi al sa !? Mè, però, a dégh ancàrra ‘na volta grazie ai dutór , ai infermér e tótt qui ch’a gh gira datórna perché , per merit sô , a sàm turnê fóra a respirèr l’aria sana che , anch s-l’a n’é briչa al màsim e a duvàm ancàrra purtèr la mascarèina , l’è sèimper méi che éser custrátt in cà a żughèr a pigugnìn cun la Pulònia. Adèsa po’, ch’a pèr chi véren dal tótt i teàter, i cinema e al discotechi , a vedrî che pian pian a turnarám a vìver come prémma. Ma a-n fáma ménga i fùreb a pensèr che tótt sia finî , biչàgna avér ancàrra dimàndi atenziòun: vacinèv e stê luntàn da qui a rischio , lavèv spass el man e a vedrî che San Żemiàn , ch’a-l s’ha salvè da Attila, a s salvarà anch dal Covid deչnóv.
Mè ,per adèsa, a m sèint in forma : a m sun fat la térza dose e s’a gh-srà biչàgn a m farò anch la quèrta perché Sandròun ,la Pulònia e Sgurghéghel i gh cràden in dla scièinza e s’a rivaràm a la fin dla pandemia a srà mérit éd chi scienziè che , per catèr al vacino , i stèven in pê anch a la not.
Sgorghiguelo: Sè ,popà, però un quèlch dóbbi al m’è armès. Chi al sà cusa gh’éra dèinter a la fialàta quand i m’han fat la puntura? S’i m’avéssen mò inietê un “cips” per entrèr in dal mê zervel?
Sandrone: Sta tranquéll Sgurghéghel che in dal tô chès al”cips” l’avrév girè a vôd sèinza catèrel , perchè mè a gh’ho di dóbbi che t’l’àbi al zervèl! Dòunca Żemiàn , a giva ch’a m sèint in forma, briչa come quand a gh’avìva trèint’an ma abàsta per guardèr al futuro con rinnovata fiducia, cuma diչ qui ch’i san éd lattra. Véra Pulònia?
A-v dév dir che , turnand a Mòdna , a-i-ho vest del nuvitê,come i monopatin col mutór, simbolo dal progrèss perchè ai mê tèimp , per eseimpi, andèr in monopatin bisgnìva cucèregh adrê , adèsa i gìren ‘na manovèla e i van come del saiàtti.
I fan di spia pass a chi pòver pensionê…Ogni tant i-n imbàlen un quelchidùn , magari sul pedonèl ma a pèr che nisùn a gh fàga chèչ.
Mè a dégh ch’a psìven anch fèren a meno di monopatin ma il business è business.
Sgorghiguelo: A-s dis business.
Sandrone: Anch s-i déven custèr poch perché a s’i-n cata in gir mulê per tèra come ch’i fóssen di rutàm. D’altronde cum’avàmia da dir : vést che i nòster ministradór i van avanti a strichèr él stred , l’è cèra ch’i-s vólen fèr digerìr un pòch a la vòlta i mezzi alternativi agli automòbil, cioè él ciclo, i monopattin e i filobus : è-t vedrê che pian pian i gh la cavaràn!
Ormai in machina a-s va sól in fila indiana , a gh vól di óc’ da gatt per schivèr i murátt per tèra , i s’han inberiaghê col rotándi e anch in di viê i pasàg’ per gli avtomòbil i én acsè strécch che st’ètr’an, invece che cun la caròza, a-m tucarà gnir a Mòdna cun l’apecar. Andèr da Sant’Agustèin a la Madunèina, a gh vól un’ora e un quèrt!! Per fèr dél tamplèdi cumpàgni éra bòun anch Sgurghèghel sèinza ciamèr di tecnich….. Ma mé a dégh ! Invece che spánder tant miliòun per ciclabil e pedonabil a-n srév stê méi asfaltèr él strèdi, sistemèr la segnaletica, turnèr a fèr él righ bianchi per tèra ch’i-n’è-s vàdden piò gnanch in tangenzièl, màtter del lus ai pasàg’ pedonél e pudèr i èlber ch’i quàcen i lampiòun ?
V’i-n sîv adê che apèina fóra dal cèinter éd Mòdna a gh’è un’òrba come quand a gh’éra l’oscuramento in tèimp ed guèra ?
Pulonia: Dai Sandroun , a-n t’agitèr , t’a-l sê che po’ a-t vin la tachicardìa , cambiàm mo’ argomèint e chi dév capir capéssa!
Sandrone: A proposit, a-i-ho vést che in cèinter i han avért al diurno in piàza Mazzini. A dév dir ch’i han fat un bèl lavor..a gh’è vlû ‘na vintèina d’an ma adèsa , finalmèint , a n g’avàm piò la preoccupaziòun d’a-n rivèr ménga in tèimp. A-i-ho fat dû còunt e a-i-ho vést che se un pensionê , cun bassa autonomia , al va a pisèr dô, trê volt al dè , cun qual ch’a cásta al bigliàtt, bisàgna ch’a-l fàga la dmanda per l’aumèint éd la pensiòun.
Sgorghiguelo: L’è vera ch’a-s pèga 2 Euro ma vliv màtter psér andèr al cèso in ascensór…
Sandrone: A-i-ho anch vést che , grazie al 110 per cento , i én adrê ch’i giósten dimandi cà,i han infin tachè a inscartuzèr al vec’ usdèl Sant’Agustèin l’éra ora, finalmèint anch i palaz dal cèinter ritorneranno ai vecchi splendori… briչa come quand a gh’éra al Dócca ma bisàgna ch’a-s cuntintàma. D’altronde ,tra un Dócca e un séndech, a gh’è la sô bela diferèinza!
Pulonia: Mè però a dégh che, dato ch’i gh’én adrê , a srév un bel lavor ch’i mitéssen man anch ai pòrdegh che , coi palàz ,i én l’unór éd Mòdna.
Sandrone: Brèva Pulònia, et n’è détt ónna giósta perchè , a nuèter Żemiàn , a-s piès vàdder i turésta ch’i giren sudisfàt per la nòstra zitê. Quand a pèins a tótt i canê ch’a gh’avàm sàtta ai pê che, se invece éd quacèri , i avéssen lassê avért, a m vin al magòun perchè a st’óra a psìven girèr per Mòdna in gondola.C’sa vót ch’a t déga, Pulònia , mè a turnarév a squacèri….
Pulonia: Próva a descàrer col Séndech , t’a-l sê che Muzarèli a-s léva tótti él matèini cun n’idea nóva , s’a gh piès la proposta l’è boun éd trasfurmèr piàza Sant’Agustèin in piàza San Mèrch col campanil e tótt.
Sandrone: Zemiàn , a-i-ho vést in dal giornèl che, in dla classifica dla qualitê éd la vétta , Mòdna l’è pasèda dal trentaquattresimo al quindicesimo posto. OH!! Avàm fat un bèl sèlt ! A sàm per fin passê davanti ai nòster cusèin éd Rázz ch’l’è tótt un dir .
Sgorghiguelo: Popà , i arչàn i én armès indrê anch perchè i n gh’l han ancàrra cavèda a catèr al vaccino anticovid: pèinsa ch’i én i unich al mand ch’i gh’han al virus quadrê.
Sandrone: S-t-al dî tè a gh’è da cràdregh…. Però, secànd mè, a Mòdna a gh manca quèl éd modéren: una grande opera architettonica , un quèl , cum’a s dis incô , che proietti la nostra città nel mondo del futuro. A Rázz, ad esèimpi, i gh’han le opere di Calatrava. A Mòdna a gh’avìven le mura e egli han tirèdi zà , a gh’avìven al caval éd Palladino e l’è andê a finir in ‘na ceramica , a s’é armès l’oca ed fèr ch’a pèr ch’i la vóien spustèr dal Raffaello al Mata , ma a sàm bèin luntan dalle opere ch’él faréven grand la nòstra zitê.
Sgorghiguelo: Beh mò per Nadèl , in piàza Venti , a-n gh’avàm avû al Babbo Natale col tutù? S’a n’é un’ opera d’arte quàlla lè. Popà , perché a Mòdna a-n fàni come a gh’è a Parigi e a Ràmma : un bel arco di trionfo magari con sóvra la scultura dal Dócca Francesco a cavàl…
Sandrone: Ma lasa stèr al Dócca e al sô cavàl , a Mòdna a gh vól quel ch’l’arciàma l’arte moderna lighèda a la tera di mutór , cum’a-s dis a la “Motor valley.”
Sgorghiguelo: Alóra a psam dmandèr a Renzo Piano ch’a-s faga un bèl monopattino gigante a mutór da màtter sóvra al punt éd l’autostrèda a Modena Nord. Cus’in dit Popà ?.
Sandrone: A dégh che se-t tasés ét farés meno dàn ! Dòunca Żemiàn , l’è vera che a Mòdna a sàm migliorê come tenór éd la vétta ma avàm peggiorê, e anch un bèl pòch per i furt in del cà. Adèsa , quand ét vê a fèr la spesa o un gir in dal parco, ét gh’è sèimper la paura che turnand indrê tè-t cat ‘na visita di lèder che, se la và bèin,i t’han purtê via tótt oppure,péz ancàrra, i han cambiê la sradùra e i stan in cà tua come s-i fóssen lór i padròun. Oh! E tè-n gh la chèv gnanch a mandèri via….. in Italia a gh’avàm del lég’ ch‘i gh dan ragiòun… roba da mat……
Sgorghiguelo: Veh popà , se i lèder i vólen gnir a rubèr a cà nòstra i fan poca fadiga: a-n gh’avàm gnanch la sradùra e per avrir él pòrti a druvàm ancàrra la marlàtta.
Sandrone: Al problema a n’è ménga la sradùra , tant lór él porti i li véren tótti , l’è in dal fat che se la polizia la i ciàpa , dap dû dè i én bèle fóra e i gh tórnen adrê. Te pèinsa ch’i vìnen fin dall’èster per gnir a rubèr in Italia. I rìven al lonedè , i ruben martedè , mercurdè e giuvidè, venerdè e sabet i pàsen in galera e a la dmanga i tòrnen a cà sô coi nòster sold.
Sgnóra Prefetta , al sò ch’l’è arivèda da pòch , ma la guèrda che quasta , per Mòdna , l’è ‘na prioritê : a gh vól tolleranza zero cun i lèder, L’a-s faga mò vàder , cum’a giàm nuèter mudnés, che “granèda nóva la spàza bèin la cà”.
Pulonia: A ghè anch la microcriminalitê. Mè a gh ho sèimper paura che, un de sti dè Sgurghèghel , a scola , al s’imbàta in ónna ed cal beby gangh éd ragaz , éd bòuna famìa , disèn lor, che , per rubèret al cellulèr o addiritura al panèin , i-t dan del bòtt da orèb. Al dégh ai presid e ai professor! Tgnî i oc’ avért e a n’avìdi paura éd denuncèr ‘sti delinqueint; nuèter genitór a vlam éser tranquél quand a mandàm a scóla i nòster fiô.
Sandrone: A proposit de scóla , mè a capéss che i nòster fiô i déven imparèr l’inglés, ch’l’è la lingua del domani , prémma però, i gh déven insgnèr l’italian perchè la nòstra bèla lengua a-n la sa piò nissun. Dòunca Żemiàn, cuma vdî , i an i pàsen svélt come i pumpé-r e s’an me sbàli st’an al nòster Séndech l’è arivê a metê del secondo mandato.Quand a l’avàm elèt l’avìva da éser per Mòdna “ una medicina “ da consumarsi entro maggio 2024 e la dmànda adèsa la vin spontanea:S’él consumê abàsta finora,Giancarlo,per Mòdna ? A gh’avàm ancàrra dû an davanti per vàdder s’l’ha mantgnû él proméssi fati ai Mudnés , po’ a sràm nuèter zitadèin a dir la nostra. In quanto a cunsumères a n gh’è ménga di dóbbi, l’è sèimper andê dapertótt! A l’an passê l’é fin gnû a cà nòstra al Bosch ed Sàtta per giuvidè Grass ,véra Pulònia?
Żemiàn,nonostante tótt i déghen che l’economia è in grande ripresa , mè a péins che i comerciànt a Mòdna i fàghen fadiga a tirèr avanti la baràca .
Dimandi i véren e po’ i sèren perché i én schizê da la concorèinza delle multinazionali o del commercio on line.
Sgorghiguelo: On line , popà , on line!
Sandrone: Mè a capéss ch’l’è còmed telefonèr e fères rivèr la roba a cà ma vliv màtter girèr per la nostra zitê, entrèr in un bèl negòzi, fèr dô ciàcher cun la coméssa ch’l’a-t dà di cunsélli e fèr spesa lè. Mudnés, comperate italiano e ai comerciànt a dégh: tgnî él vedrèini in ordin, bèin illuminèdi, massima cortesia e pusibilmèint “butéghi avérti anch a la festa” per i nòster zitadéin e anch per i turésta ch’i vólen fèr spesa , se mai a stê po’ a cà al lonedè come i barbér! A speràm acsè d’a-n vàder piò per Mòdna di cartê cun scrétt “ Cessata attività”.
Pulonia: Scólta Sandròun, è vera che la Torrefazione dal caffè Molinari l’è andèda a finìr in man ai tedàsch?
Sandrone: Tèչ, teչ….ét vedrê che, quand a s’égh pasarà davanti, invece éd sèinter cal bòun aroma éd cafè a-s tucarà nasèr la pózza éd crauti.
Pulonia: Ecco, a gh sàm ,ét t’è imbraghê n’ètra vòlta. T’a-l sê ch’ét dév stèr chèlem ch-i t’han apèina fat la térza dose e l’antinfluenzèl , a và po’ a finir che él pìloli per al cór i-n-t còunten gninta….. Adèsa avrév dir la mia:” Ragazóli cuma stév ? Mè éd politica a m’ intand pòch ma se al prossim séndech al fóssa ‘na dànna a m’i-n despiasrév ménga. Pensê…. ‘na dànna al Quirinale e ‘na dànna séndech éd Mòdna…. che rivoluziòun… finalmèint spazio alle quote rosa nei luoghi del potere. Sè perché, nonostante i déghen ch’a g’avàmm la paritê, egli én bèli stori: chi amm i cmànden ancàrra lór o almeno nuètri a gh’a-l lasàm cràder.Ragazóli, ma i-vést Sanremo?Diiiiiiiiiooooo che spetàcol cl’Amadeus,tótt quall ch’al tàcca al dvèinta òr!…L’ha perfin riesumê Morandi,Ranieri e la Zanicchi:a gh’ho ancàrra la speranza che st’ètr’an a-m ciàma mè come co-conduttrice!
Al problema l’è che i an i pàsen per tótt e ‘na quèlch ruga in dla ghégna e sàtta ai oc’ l’a s tàca a vàdder; mè a m’i-n sun acòrta perché Sandròun a-n mè fa piò i simitòun come quand a éra żóvna, ma mè al capéss… anca lò al g’ha i sô problema. Na volta a m curiva adrê in di prê adès, per la paura ch’a ghe dmanda quèl a-n vin gnanch mégh in campagna a fèr l’érba per i cunéi.
Ma a n fa gninta. Ragazóli , pinsàm a la salùt ch’l’è al lavor piò important , per al rest a srà quall che Dio vól.
Sandrone: Pulònia, come al solit a t piès màtter in piàza i lavor éd cà nòstra. Dòunca, a-i-ho savû che al teàter Comunèl , ch’l’éra teàter Luciano Pavarotti , adès l’è dvintê teatro Pavarotti- Freni. A-m sàmbra ‘na bòuna idea perché tótt e dû i han purtê Mòdna e al bèl cant in dal mànd. A gh’éra anca mè al Comunèl quand in dal diciàmber dal 1967 i han cantê insàm la” Bohème”..un grand sucèss : l’è stê da cla sira lè che Luciano e la Mirella , dòp tant sacrifézi, i han capî che per lór la “bohème” l’éra finìda.
Sgorghiguelo: Scólta popà ,faràni ‘na statua anch per la Freni da màtter éd fianch a quàlla éd Pavarot?
Sandrone: I la faràn éd sicur, s’a catàm un quelchdun ch’a-s la regàla….
Sgorghiguelo: Adès a taca mè, a taca mè: Mudnés , sportìv , tifós dal Modna i-v vést? St’an a gh’ n’é per nisùn. A sàm i piò togo e a n’al dégh ménga per scaramanzia…..ma mè a-m sèint bèle in serie B.
Finalmeint i canarèin i han finî éd spiguzzèr e a pèr ch’i àven turnê avrir egli-èli. Ma ménga sól i canarèin , i-v vést l’Italia c’s’l’ha fat a l’an passê ?. Campione d’Europa in dal calcio, agli Olimpiadi 40 amdài, campioni éd pallavolo e tótt al rest ch’a gh vin adrê.E Berrettini in Australia? L’è propria véra che l’Italia s’è desta, almeno in dal sport. Al mê magòun , però , l’è la Ferrari :a-n gh la cavàm piò a ingranèr la mercia giósta.
Dai mo Drake , da lassò , dà ‘na quèlch drétta ai inżgner éd Maranèl ch’i fàghen in manéra éd fèr turnèr le “rosse” ai vecchi splendori.
Sandrone: Basta basta,a descàrrer éd sport t’ét mòunt la testa. Bisàgna ch’a salutàma chi sgnór chè e ch’andàma vers cà prémma ch’a végna żò la fumàna. Mudnés , a s vedràm, un salut particolèr e un benvenuto al dô sgnóri apèina rivèdi a Mòdna :al prefètt e al questór. A salutàm anch al nóv cmandant èd l’accademia militèr , il comandante dei Carabinieri,il comandante dei Vigili del fuoco e quello dei Vigili urbani.
Sgor.:A proposit d’autoritê è vera che Monsignor Morandi, per turnèr a Mòdna l’ha tintê éd fèr él schèrp al nòster vasche Erio e al Pèpa per puniziòun al l’ha mandê a Ràzz?
Sandrone: Ma csa dit Sgurghèghel,dvèintet mat? I én stê promòss tótt dû.Monsignor Morandi l’andrà,per mérit vasche a Ràzz e al nòster Don Erio i l’han fat vice Presidèint éd la Cei…e l’è in “pole position” per dvintèr presidèint…dit bavèla??
Sgorghiguelo: Boh!!l’andrà bèin acsè ma mè a n’al vadd,Monsignor Morandi,a Ràzz ch’i gh’han la testa quadra,lò ch’l’è tótt acsè bèl rotànd.
Pulonia: Vhe,Sgurghèghel,a-n vói mènga ch’ét manch éd rispètt ai nòster Vàschev,t’ho-i-a insgnê acsè!?!?
Sandrone: Żemiàn come a vdî , égli autoritê a Mòdna él vìnen e él van mèinter mè , Sandròun e la mê famìa , a sàm sèimper chè e a-v sàm avsèin da 150 an e a gh sràm per èter 150 e anch éd piò. Continuê a vléres bèin come i vòster pèder e i vòster nònn perché Sandroun l’è sèimper quall: s’cèt, sincèr e generós come tótt vuèter. Adès a-v salutàm da bòun e come sèimper a m’arcmànd Mudnés , tgniv strécch a la piòpa, ch’l’è po’ cla piòpa élta e sàcca piantèda in dl’umbrèghel éd Mòdna e ch’l’a-s ciàma Ghirlandèina!!!!
